Kto nie powinien się odchudzać?

Większość osób może korzystać ze zdrowej diety i regularnej aktywności fizycznej w celu utrzymania odpowiedniej masy ciała. Istnieją jednak sytuacje, w których odchudzanie może być niewskazane lub wręcz niebezpieczne. Trzeba mieć na uwadze to, że zanim ktoś zdecyduje się na jakiekolwiek zmiany w diecie w celu utraty wagi, zawsze zalecane jest skonsultowanie się z lekarzem lub specjalistą w zakresie odżywiania. Zwłaszcza gdy istnieją obawy dotyczące zdrowia. Działania związane z dietą powinny być podejmowane w sposób bezpieczny i zrównoważony, z naciskiem na zdrowy styl życia zamiast na szybką utratę wagi.
Poniżej przedstawiam kilka przeciwwskazań, które mogą uniemożliwić lub utrudnić odchudzanie.

Osoby z poważnymi schorzeniami serca lub po przebytym zawale serca mogą wymagać specjalnej opieki i ścisłego monitorowania podczas podejścia do odchudzania. Dieta i aktywność fizyczna powinny być dostosowane do indywidualnych potrzeb i ograniczeń zdrowotnych. Niektóre diety odchudzające mogą skupiać się na jedzeniu niskokalorycznym bez uwzględnienia wartości odżywczych. Brak odpowiedniej ilości składników odżywczych może wpływać na zdolność organizmu do utrzymania zdrowego serca. Nagła zmiana wagi ciała, zwłaszcza w wyniku intensywnej diety lub ekstremalnych ograniczeń kalorycznych, może wprowadzić dodatkowy stres dla serca. Osoby ze schorzeniami serca, zwłaszcza te po przebytym zawale, mogą być bardziej podatne na negatywne skutki związane z nagłymi zmianami metabolicznymi. Niektóre diety odchudzające mogą prowadzić do niedoborów składników odżywczych, co może mieć negatywny wpływ na zdrowie serca. Niedobory potasu, magnezu, witamin i innych składników odżywczych mogą wpływać na regulację rytmu serca i jego inne funkcje.
Często diety odchudzające prowadzą do utraty wagi w krótkim okresie czasu, ale jeśli te zmiany nie są trwałe, może wystąpić efekt jojo, czyli powrót do pierwotnej wagi lub nawet jej przekroczenie. Ten cykl utraty i przybrania na wadze może być obciążeniem dla serca. Utrata wagi może wpływać na krzepliwość krwi, co może zwiększać ryzyko powstawania zakrzepów. Osoby ze schorzeniami sercowymi już są narażone na zakrzepy krwi, więc dodatkowe czynniki zwiększające to ryzyko mogą być niebezpieczne.

Dlatego też, przed rozpoczęciem diety odchudzającej, osoby z chorobami serca powinny skonsultować się z lekarzem. Wspólnie z profesjonalistą ds. żywienia mogą opracować bezpieczny i skuteczny plan żywieniowy, który uwzględnia indywidualne potrzeby zdrowotne i minimalizuje potencjalne ryzyka dla serca.

Osoby z chorobami metabolicznymi, takimi jak cukrzyca typu 1, cukrzyca typu 2 lub zespół metaboliczny, powinny konsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem jakiejkolwiek diety odchudzającej. Ważne jest monitorowanie poziomu glukozy we krwi i dostosowanie diety do potrzeb metabolicznych. Nagła zmiana w diecie i utrata wagi mogą wpływać na poziom glukozy we krwi. Dla osób z cukrzycą typu 2 lub insulinoopornością, nagłe zmiany poziomu glukozy mogą być trudne do kontrolowania i prowadzić do problemów z równowagą cukru we krwi. Utrata wagi może również wpływać na skuteczność i bezpieczeństwo stosowanych leków, w tym leków przeciwcukrzycowych. Dlatego istotne jest monitorowanie i dostosowywanie leczenia podczas procesu odchudzania.

W przypadku osób stosujących leki przeciwcukrzycowe, utrata wagi może wpływać na dawkowanie tych leków. To z kolei zwiększa ryzyko hipoglikemii (niskiego poziomu cukru we krwi), co może być niebezpieczne i wymagać dostosowania planu leczenia. Diety odchudzające, szczególnie te niskowęglowodanowe, mogą prowadzić do stanu zwanego ketonemią, gdzie organizm produkuje nadmierne ilości ciał ketonowych. W przypadku osób z cukrzycą, nadmierne ciała ketonowe mogą zwiększać ryzyko kwasicy ketonowej, co jest stanem poważnym i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.

Niektóre diety odchudzające mogą prowadzić do niedoborów składników odżywczych, co może być problematyczne dla osób z chorobami metabolicznymi. Niedobory mogą wpływać na kontrolę poziomu cukru we krwi i ogólną funkcję organizmu. W związku z tym, osoby z chorobami metabolicznymi powinny skonsultować się z lekarzem przed podjęciem jakiejkolwiek diety odchudzającej. Specjalista ds. żywienia może pomóc w opracowaniu bezpiecznego i skutecznego planu żywieniowego, uwzględniającego indywidualne potrzeby zdrowotne i minimalizującego potencjalne ryzyka związane z odchudzaniem. Współpraca z zespołem medycznym jest kluczowa w przypadku osób z chorobami metabolicznymi.

Osoby cierpiące z powodu zaburzeń odżywiania, takich jak anoreksja, bulimia, czy zaburzenia jedzenia kompulsywnego są w grupie podwyższonego ryzyka, jeśli chodzi o podejście do odchudzania. Istnieje kilka powodów, dla których odchudzanie może być niebezpieczne dla tych osób:

Zwiększone ryzyko nawrotu zaburzeń odżywiania – dla osób, które już miały problemy z zaburzeniami odżywiania, skupianie się na odchudzaniu może prowadzić do nawrotu tych zaburzeń. Diety odchudzające, ograniczenia kaloryczne i nadmierne ćwiczenia mogą nasilać negatywne zachowania związane z jedzeniem.

Podatność na obserwacje ciała – osoby z zaburzeniami odżywiania często mają obsesyjne myśli na temat wyglądu swojego ciała, wagi i jedzenia. Podejście do odchudzania może zwiększać nacisk na te obsesyjne myśli, co może prowadzić do dalszych problemów emocjonalnych.

Ryzyko utraty masy mięśniowej – osoby z zaburzeniami odżywiania często mają obniżoną masę mięśniową. Próby utraty wagi mogą skutkować dalszym zmniejszeniem masy mięśniowej, co może mieć negatywny wpływ na ogólną zdolność organizmu do funkcjonowania.

Pogorszenie stanu zdrowia fizycznego – zaburzenia odżywiania mogą prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, takich jak niedobory składników odżywczych, problemy z układem sercowo-naczyniowym, zaburzenia hormonalne, problemy z układem pokarmowym itp. Podjęcie diety odchudzającej może pogorszyć te już istniejące problemy zdrowotne.

Wzrost ryzyka komplikacji psychicznych – odchudzanie może być stresujące i wymagać stałego monitorowania diety i aktywności fizycznej. Dla osób z zaburzeniami odżywiania, dodatkowy stres związany z kontrolą wagi może prowadzić do wzrostu objawów depresji, lęku i innych problemów psychicznych.

W przypadku osób z zaburzeniami odżywiania, bardzo ważne jest, aby podejście do odchudzania było prowadzone pod ścisłym nadzorem specjalistów, takich jak lekarze, psychologowie, dietetycy i inni eksperci. Indywidualne podejście, zwracające uwagę na aspekty psychiczne i fizyczne, jest kluczowe dla bezpiecznego zarządzania wagą u osób z historią zaburzeń odżywiania.

W okresie ciąży i karmienia piersią istnieją specjalne wymagania żywieniowe, które są kluczowe dla zdrowia matki i dziecka. Starania o utrzymanie zdrowej wagi w tym okresie powinny być dostosowane do zaleceń lekarza. Odchudzanie podczas ciąży jest ogólnie odradzane, ponieważ ten okres wymaga dostarczania odpowiednich składników odżywczych zarówno dla zdrowia matki, jak i rozwijającego się płodu. Oto kilka powodów, dla których odchudzanie może być niebezpieczne dla kobiet w ciąży:

Zapotrzebowanie na dodatkowe kalorie – w okresie ciąży organizm kobiety musi dostarczać dodatkowe kalorie i składniki odżywcze, aby wspierać rozwijające się dziecko. Redukcja kalorii w tym okresie może prowadzić do niedoborów składników odżywczych, co może zaszkodzić zdrowiu zarówno matki, jak i dziecka.

Niedobory składników odżywczych – odchudzanie często wiąże się z ograniczaniem spożycia różnych grup pokarmowych, co może prowadzić do niedoborów niezbędnych składników odżywczych, takich jak witaminy, minerały i białko. Niedobory te mogą negatywnie wpływać na rozwój płodu i zdrowie matki.

Ryzyko wzrostu komplikacji ciążowych – niedobory kaloryczne i składników odżywczych mogą zwiększyć ryzyko różnych komplikacji ciążowych, takich jak przedwczesny poród, niska masa urodzeniowa dziecka czy problemy związane z układem nerwowym.

Zwiększone ryzyko zaburzeń metabolicznych – redukcja kalorii może prowadzić do niezdrowych zmian w poziomie glukozy we krwi, co może zwiększać ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej.

Wzrost ryzyka dla zdrowia psychicznego – ciąża jest okresem, w którym zmiany hormonalne i psychiczne mogą wpływać na zdrowie psychiczne kobiety. Skupienie się na odchudzaniu w tym okresie może prowadzić do wzrostu ryzyka zaburzeń psychicznych związanych z ciałem i jedzeniem.

Zamiast skupiać się na utracie wagi, w czasie ciąży zaleca się zdrową, zrównoważoną dietę, dostarczającą wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Kobiety w ciąży powinny konsultować się z lekarzem lub dietetykiem, aby opracować plan żywieniowy, który spełni ich indywidualne potrzeby i zapewni zdrowy rozwój dziecka. W każdym przypadku, zdrowie matki i dziecka powinno być priorytetem, a podejście do odchudzania w czasie ciąży powinno być bardzo ostrożne i monitorowane przez specjalistę.

Osoby z problemami natury psychicznej, takie jak depresja lub wysoki poziom stresu, mogą mieć trudności z utrzymaniem zdrowych nawyków żywieniowych i aktywności fizycznej. W niektórych przypadkach, skupienie na poprawie zdrowia psychicznego może być priorytetem przed podejściem do odchudzania. Oto kilka czynników, które mogą sprawić, że odchudzanie stanie się ryzykowne dla osób z zaburzeniami psychicznymi:

Ryzyko nasilenia zaburzeń psychicznych – dla osób z zaburzeniami psychicznymi, takimi jak depresja, zaburzenia lękowe czy zaburzenia odżywiania, proces odchudzania może zwiększyć poziom stresu, zaostrzyć negatywne myśli związane z ciałem i jedzeniem, a także wywołać lub pogorszyć objawy zaburzeń psychicznych.

Obsesyjne myśli dotyczące ciała – osoby z zaburzeniami psychicznymi często mają negatywne myśli dotyczące swojego ciała i wyglądu. Skupienie się na odchudzaniu może zintensyfikować te obsesyjne myśli, prowadząc do zwiększonego nacisku na wygląd zewnętrzny.

Ryzyko kompulsywnych zachowań – dla niektórych osób z zaburzeniami psychicznymi, odchudzanie może stać się obsesyjne i prowadzić do kompulsywnych zachowań związanych z jedzeniem, takich jak restrykcyjne diety, nadmierna aktywność fizyczna czy nadmierne liczenie kalorii.

Zwiększone ryzyko zaburzeń odżywiania – osoby z zaburzeniami psychicznymi, zwłaszcza związane z jedzeniem, takie jak anoreksja czy bulimia, mogą być bardziej narażone na ryzyko nasilenia lub nawrotu tych zaburzeń podczas procesu odchudzania.

Społeczne naciski i porównywanie się z innymi – społeczne oczekiwania dotyczące wyglądu ciała i presja społeczna mogą być dodatkowym obciążeniem dla osób z zaburzeniami psychicznymi, co może zaostrzyć ich problemy.

W przypadku osób z zaburzeniami psychicznymi, istotne jest, aby podejście do odchudzania było monitorowane przez specjalistów. Taka współpraca może pomóc w opracowaniu bezpiecznych i skutecznych strategii zarządzania wagą, które uwzględniają zdrowie psychiczne danej osoby. Zawsze ważne jest również otwarte rozmawianie o tym z profesjonalistą ds. zdrowia psychicznego, aby dostosować podejście do odchudzania do indywidualnych potrzeb i unikać potencjalnych niebezpieczeństw związanych z zaburzeniami psychicznymi.

Warto pamiętać, że każdy organizm jest inny, a podejście do odchudzania powinno być indywidualne. Przed podjęciem jakichkolwiek kroków mających na celu utratę wagi, zawsze zaleca się skonsultowanie się z dietetykiem czy lekarzem. W przypadku osób z wymienionymi wyżej przeciwwskazaniami, istnieje konieczność ostrożnego podejścia do odchudzania. Czasem bardziej wartościowym celem może być utrzymanie zdrowego stylu życia, skupienie się na zdrowej diecie, regularnej aktywności fizycznej i wsparciu psychologicznym. Pamiętajmy, że zdrowie jest najważniejsze, a każda decyzja dotycząca diety i aktywności fizycznej powinna być podejmowana z pełną świadomością własnego stanu zdrowia i z pomocą profesjonalistów.

Piotr Lewandowski
Dietetyk