Czy stan jelit może mieć wpływ na skórę? Co to jest mikrobiom?

Istnieje coraz więcej dowodów sugerujących, że stan jelit może wpływać na zdrowie skóry. Związek między jelitami a skórą jest znany jako oś jelitowo-skórna lub oś jelito-mózg-skóra. Badania nad tym obszarem skupiają się na roli mikroflory jelitowej (mikrobiomu), stanu zapalnego jelit, przepuszczalności jelitowej i wpływu tego wszystkiego na zdrowie skóry.

Oto kilka aspektów, które zostały zidentyfikowane w badaniach:

• Mikrobiom jelitowy: zdrowy mikrobiom jelitowy odgrywa istotną rolę w utrzymaniu równowagi układu immunologicznego. Dysbioza, czyli zaburzenia w składzie bakteryjnym jelit, może prowadzić do stanów zapalnych, które potencjalnie wpływają na zdrowie skóry.
• Zapalenie jelit: choroby jelit, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego, często wiążą się ze stanami zapalnymi. Badania sugerują, że przewlekłe zapalenie może wpływać na nasilenie pewnych schorzeń skórnych.
• Przepuszczalność jelit: zaburzenia przepuszczalności jelitowej (z jęz. ang. leaky gut) mogą umożliwiać przedostawanie się substancji do krwiobiegu, co z kolei może prowadzić do stanów zapalnych i reakcji immunologicznych. Niektóre z tych substancji mogą wpływać na zdrowie skóry.
• Składniki odżywcze i witaminy: jelita odgrywają kluczową rolę w wchłanianiu składników odżywczych i witamin. Niedobory składników odżywczych mogą wpływać na zdrowie skóry, prowadząc do różnych schorzeń skórnych.
• Stres i układ nerwowy: oś jelito-mózg-skóra obejmuje także wpływ stresu na zdrowie jelit i skóry. Stres może prowadzić do zaburzeń w mikrobiomie jelitowym i wpływać na różne stany zapalne, co z kolei może mieć negatywny wpływ na zdrowie skóry.

Badania w obszarze osi jelitowo-skórnej są ciągle rozwijane, i choć istnieje wiele obiecujących dowodów, nadal trwają dalsze badania. W miarę postępu w badaniach na ten temat, może się okazać, że regulacja mikroflory jelitowej, zdrowa dieta, kontrola stresu i utrzymanie zdrowego układu jelitowego mogą być ważne dla utrzymania zdrowej skóry. Jednak każda osoba może reagować inaczej, co za tym idzie relacje pomiędzy stanem jelit a zdrowiem skóry mogą być odmienne. Warto również skonsultować się z profesjonalistą, takim jak lekarz lub dietetyk, aby uzyskać spersonalizowane porady dotyczące zdrowia jelitowego i skórnego.

Mikrobiom jelitowy to kompleksowy ekosystem mikroorganizmów, głównie bakterii, zamieszkujących ludzkie jelito grube. Składa się on z różnorodnej społeczności mikroorganizmów – w tym bakterii, wirusów, grzybów i innych mikroorganizmów, które współdziałają ze sobą i z organizmem gospodarza. Mikrobiom jelitowy pełni kluczową rolę w wielu aspektach zdrowia ludzkiego. Zawiera on wiele różnych gatunków bakterii, z których każdy pełni określone funkcje. Różnorodność mikroorganizmów jest uważana za ważny czynnik zdrowego mikrobiomu.

Możemy wyróżnić następujące funkcje mikrobiomu jelitowego:

• Wsparcie trawienia – niektóre bakterie w mikrobiomie jelitowym pomagają w trawieniu składników pokarmowych, zwłaszcza błonnika i innych substancji trudnych do strawienia przez ludzki układ pokarmowy.
• Wytwarzanie witamin – mikroorganizmy jelitowe mogą syntetyzować niektóre witaminy, takie jak witamina K i witaminy z grupy B, które są istotne dla zdrowia.
• Regulacja układu immunologicznego – mikrobiom jelitowy jest zaangażowany w regulację układu immunologicznego, co pomaga w utrzymaniu równowagi między tolerancją i reakcjami immunologicznymi na potencjalne zagrożenia.
• Ochrona przed patogenami – poprzez konkurencję o zasoby i przestrzeń, zdrowy mikrobiom może ograniczać rozwój patogennych mikroorganizmów.
• Rola w zdrowiu ogólnym – mikrobiom jelitowy jest powiązany z różnymi aspektami zdrowia, w tym z układem immunologicznym, metabolicznym, neurologicznym i hormonalnym. Zaburzenia mikrobiomu mogą być związane z różnymi chorobami, takimi jak choroby metaboliczne, alergie, choroby autoimmunologiczne i inne.

Mikrobiom jelitowy ulega zmianom w zależności od wielu czynników, takich jak dieta, antybiotykoterapia, stres, wiek i styl życia. Zmiany w mikrobiomie mogą mieć wpływ na zdrowie i mogą być związane z różnymi chorobami. Badania nad nim są nadal w fazie intensywnego rozwoju, a coraz więcej dowodów sugeruje, że utrzymanie zdrowego mikrobiomu jest istotne dla ogólnego zdrowia człowieka. Dieta bogata w błonnik, fermentowane produkty spożywcze, unikanie nadmiernego stosowania antybiotyków i zdrowy styl życia są czynnikami, które mogą wspierać zdrowie mikrobiomu jelitowego.

Istnieją dowody sugerujące, że stan mikrobiomu jelitowego może mieć wpływ na zdrowie skóry i jej wygląd. Oś jelitowo-skórna to kompleksowy system interakcji między mikrobiomem jelitowym, układem immunologicznym, a także skórą. Dysbioza jelitowa, czyli zaburzenia równowagi w składzie bakteryjnym jelit, może wpływać na zdrowie skóry na różne sposoby.

Oto kilka sposobów, w jakie mikrobiom jelitowy może oddziaływać na wygląd skóry:

1. Stan zapalny: zaburzenia mikrobiomu jelitowego mogą prowadzić do stanów zapalnych w organizmie, które z kolei mogą wpływać na zdrowie skóry. Stan zapalny może przyczyniać się do różnych schorzeń skórnych, takich jak trądzik, egzema czy łuszczyca.

2. Regulacja immunologiczna: mikrobiom jelitowy jest zaangażowany w regulację układu immunologicznego, a równowaga między tolerancją a reakcjami immunologicznymi może wpływać na reakcje skórne. Dysregulacja tego równowagi może prowadzić do stanów zapalnych skóry.

3. Wytwarzanie substancji chemicznych: mikroorganizmy w jelitach mogą wytwarzać substancje chemiczne, takie jak krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA), które wpływają na zdrowie skóry. SCFA mogą mieć działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne.

4. Metabolizm substancji odżywczych: mikrobiom jelitowy wpływa na metabolizm różnych substancji odżywczych, a braki czy niedobory mogą mieć wpływ na zdrowie skóry. Na przykład, niedobór witamin z grupy B czy witaminy D może wpływać na zdrowie skóry.

5. Regulacja hormonalna: mikrobiom jelitowy może wpływać na regulację hormonalną poprzez metabolizm hormonów, co z kolei może wpływać na wydzielanie sebum i stan skóry, zwłaszcza w kontekście trądziku.

6. Przepuszczalność jelitowa: zaburzenia przepuszczalności jelitowej mogą umożliwiać przedostawanie się substancji do krwiobiegu, co z kolei może prowadzić do stanów zapalnych, które wpływają na zdrowie skóry.

Chociaż istnieją badania sugerujące powiązania między mikrobiomem jelitowym a zdrowiem skóry, to warto zauważyć, że to obszar intensywnie rozwijających się badań, a niektóre zależności mogą być indywidualne. Zmiany w diecie, stylu życia i suplementacja probiotykami to niektóre z podejść, które ludzie eksplorują w celu poprawy zdrowia skóry poprzez wpływ na mikrobiom jelitowy. Warto jednak pamiętać, że każda osoba jest inna, a relacje między mikrobiomem jelitowym i zdrowiem skóry mogą być odmienne w przypadku różnych osób.

Odbudowa mikrobiomu jelitowego to proces, który może zajmować różny czas i jest zależny od wielu czynników, takich jak stopień dysbiozy (nieprawidłowej równowagi mikroorganizmów jelitowych), styl życia, dieta, stan zdrowia ogólnego, stosowanie antybiotyków, a także genetyka. Im większa dysbioza, tym proces odbudowy może być bardziej skomplikowany i czasochłonny. Długotrwała dysbioza może prowadzić do zmian w strukturze mikrobiomu, co wymaga więcej czasu na przywrócenie równowagi. Zmiana diety na korzyść zdrowych, bogatych w błonnik produktów spożywczych, może przyspieszyć odbudowę mikrobiomu. Dieta wpływa na różnorodność mikrobiomu, a jedzenie zrównoważone i pełne wartości odżywczych może wspomagać wzrost korzystnych bakterii.

Antybiotyki mogą zakłócić równowagę mikrobiomu, a jego odbudowa może wymagać czasu. Jeśli to możliwe, ograniczenie niepotrzebnego stosowania antybiotyków może przyspieszyć proces odbudowy. Ważne w tym przypadku jest stosowanie suplementów probiotycznych, które mogą wspomagać odbudowę mikrobiomu. Prebiotyki to substancje odżywcze dla korzystnych bakterii.

Nie można zapomnieć o tym, że zdrowy styl życia, obejmujący regularną aktywność fizyczną, prawidłowy sen i ograniczenie stresu, może wspomagać odbudowę mikrobiomu.

Indywidualne uwarunkowania zdrowotne takie jak choroby przewlekłe, stany zapalne, czy inne problemy związane ze zdrowiem mogą niekorzystnie wpływać na zdolność organizmu do odbudowy mikrobiomu. W takich przypadkach proces może być bardziej skomplikowany.

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, ile czasu może zająć odbudowa mikrobiomu, ponieważ każda osoba reaguje inaczej. Może to być kwestia kilku tygodni do kilku miesięcy, a nawet dłużej w bardziej skomplikowanych przypadkach. Ważne jest również zachowanie cierpliwości i systematyczne wprowadzanie zdrowych nawyków, które wspierają mikrobiom jelitowy. Jeśli masz pytania dotyczące konkretnego przypadku, zawsze warto skonsultować się z dietetykiem lub lekarzem.

Piotr Lewandowski
Dietetyk